Je zult ‘maar’ 2 wereldoorlogen overleven en dan op je 104e eindigen zonder warm eten. Serieus Den Haag en Heerenveen, zijn jullie nu helemaal van God los? Dit onbehoorlijk ‘bestuur’ maakt van mensen zoals Pieter geen onderwerp van sociaal beleid maar een verontmenselijkt produkt. Waar primair de winst telt. En niet welzijn noch morele waarden of normen. Is dit ook uw voorland?
Ouderen verlaten massaal serviceflat Heerenhage, die zal worden gesloopt. De 104-jarige Pieter Kuiper blijft achter op een vrijwel verlaten vleugel.
Pieter Kuiper tuurt richting de biljarttafels in de verder verlaten recreatiezaal in Heerenhage in Heerenveen. Een jaar geleden dronk hij hier met flatgenoten nog gezellig koffie aan de ronde tafel. Nu zijn alle meer dan honderd andere stoelen onbezet. ,,Er wonen hier steeds minder mensen. Begrijpelijk, de service wordt steeds minder. Nu is het winkeltje ook al dicht.”
Bezoek
Bettie Rinsma (31) komt met haar tweejarige dochter Noa op bezoek bij Kuiper. Zij kent de oudste mannelijke inwoner van Heerenveen sinds ze met haar jonge gezin in mei in een appartement van Heerenhage kwam wonen, als overbrugging tussen verkoop van een huis en nieuwbouw in de wijk Skoatterwâld.
,,Ik kwam hier met Noa bij de vissen in het aquarium kijken en zag meneer Kuiper doelloos zitten. Hij zei wel zin in koffie te hebben, maar die niet te kunnen inschenken. Zijn zicht was niet meer zo goed. Schrijnend.”
Sindsdien komt de docente in het voortgezet onderwijs meerdere keren per week met Noa op de koffie. Af en toe doen ze samen boodschappen of halen ze een harinkje in het centrum.
Pieter Kuiper op de galerij op de zesde verdieping van serviceflat Heerenhage in Heerenveen, met buurtmeisje Noa. Om hem heen zijn alle appartementen leeg en verlaten. FOTO SIMON BLEEKER
Pieter Kuiper op de galerij op de zesde verdieping van serviceflat Heerenhage in Heerenveen, met buurtmeisje Noa.
Geen service
Wat Rinsma het meest onrechtvaardig vindt, is dat Kuiper niet meer de service krijgt waar hij dik voor betaalt. Het serviceniveau is achteruit gehold sinds de Rendant Groep in januari van dit jaar bekendmaakte dat Heerenhage zal worden gesloopt.
Het gebouw voldoet niet meer aan de wensen van de nieuwe generatie ouderen en maakt plaats voor een kleinere ouderenvoorziening. De 24-uurs-alarmservice in de flat is uitbesteed aan de thuiszorgers van het wijkcentrum. De boodschappen moeten ’s ochtends via internet worden besteld.
,,Hij zei wel zin in koffie te hebben, maar die niet te kunnen inschenken.”
Rinsma wijst op een briefje in de lift. Op de tweede etage zouden een kapper, schoonheidsspecialiste, dagopvang en een bibliotheek te vinden moeten zijn, en een pedicure en een wasserette op andere etages. ,,Allemaal weg. Hier zit niks meer”, showt ze op de tweede etage.
Alleen nog biljarten
,,En de was wordt nog maar eens in de twee weken gedaan”, zegt Kuiper. Op een andere notitie staat het programma van de week: biljarten op dinsdag- en donderdagmiddag en dammen op woensdagmiddag.
,,Eerder was er elke dag wat te doen”, vertelt Rinsma. ,,Het enige dat we hier nog hebben, is twee keer in de week biljarten. Mooie sport om te doen”, mijmert Kuiper. Tegenwoordig kijkt hij alleen nog bij het biljarten. ,,Er zijn nog maar drie spelers over, dat waren er vroeger wel vijfendertig.”
Verhuizing
Alle oorspronkelijke bewoners kunnen half december mee naar Aldlânstate in Leeuwarden, dat ook van de Rendant Groep is. Het gaat om een tijdelijke verhuizing, want ook die locatie zal worden gesloopt, zodra ergens half 2019 de nieuwbouw van Aldlânstate klaar is.
Ouderen zijn massaal op zoek gegaan naar wat anders, bijvoorbeeld omdat ze er geen trek in hebben straks nog een keer te moeten verhuizen. Van de ongeveer negentig bewoners die begin januari volgens de Rendant Groep in de serviceflat in Heerenveen woonden, zijn er nu nog minder dan dertig over.
‘Verrast’
,,Dat heeft ons overvallen en verrast”, erkent directeur Désirée van Dijk-Attema. ,,Meestal zitten bewoners eerst een aantal maanden in de schrikfase als je herontwikkeling aankondigt, maar nu hebben ze heel snel actie ondernomen.”
Van Dijk-Attema vermoedt dat dit komt doordat meer zorg- en wooncomplexen dicht gingen voor renovatie of nieuwbouw, zoals ook serviceflat Oranjewoud in Heerenveen. ,,Of we dat beter hadden moeten afstemmen? We zijn allemaal zelfstandige bedrijven.”
Bewoners zijn overal naar toe uitgevlogen. Naar Texel, de Achterhoek, noemt directeur Van Dijk-Attema als voorbeelden, maar er zijn ook bewoners overleden of naar een verpleeghuis vertrokken.
Bij de entree in Heerenhage wacht Sjollie Napstra (92) op een taxi. Zij vertelt volgende week alvast naar Aldlânstate te verhuizen. ,,Ik hâld it net út tot desimber”, zegt ze. In een stoel wacht Hans van Piggelen (84).
,,Vroeger was het hier geweldig, maar op het ogenblik is het een rotzooitje.”
Hij keert 25 augustus terug naar Utrecht, waar hij vandaan komt. ,,Vroeger was het hier geweldig, maar op het ogenblik is het een rotzooitje. Alle prettige personeel is weg. Niemand wil hier blijven.”
Verhuisvergoeding voorschieten
De senioren klagen dat ze de verhuisvergoeding waar ze wettelijk recht op hebben, ruim 4800 euro, moeten voorschieten. Voor Kuiper is het een reden om niet alvast te verhuizen, hoewel zijn zoon Pieter Kuiper junior (64) al een tijd in de provincie Groningen iets voor hem zoekt.
,,Maar de vraag is groter dan het aanbod. En het is een principekwestie. Ik blijf het liefst hier. Als ik moet verhuizen, dan moeten zij ook voor de kosten opdraaien.”
Koffie drinken in de recreatiezaal. Pieter Kuiper komt er ook twee middagen per week bij het biljarten kijken. ,,Er zijn nog maar drie spelers over, dat waren vroeger wel vijfendertig.” FOTO SIMON BLEEKER
Geen warm eten
De keuken is begin 2015 al gesloten. Het eten wordt sindsdien bezorgd. Kuiper vindt het eten van de cateraars ,,niet smakelijk”. Al maanden eet hij geen warm meer. ,,’s Ochtends vroeg neem ik wat pap met havermout”, vertelt hij.
Soms neemt Rinsma een croissantje voor hem mee. De thuiszorg vindt het zorgelijk, zegt een medewerkster die hem rond half twaalf zoekt. ,,Drie, vier keer per dag komen we vanuit de wijk even een kijkje nemen”, legt ze uit.
,,De zorg is gewoon minimaal, de medewerkers kunnen er ook niks aan doen”
De dag ervoor heeft ze weer eens warm eten geregeld voor meneer Kuiper, maar dat was Indisch, dat hoefde hij niet. Deze keer krijgt hij tussen de middag wel aardappelen met groente. ,,We hebben het niet altijd in de hand wat we de mensen brengen”, verontschuldigt de maaltijdbezorger zich.
Contacten
De oorspronkelijk uit Amsterdam afkomstige Kuiper heeft geluk dat een jong gezin zich over hem ontfermt. Veel contacten houdt hij niet over. Bijna twintig jaar is hij weduwnaar. Bijna net zo lang als hij in Heerenhage woont, een woongebouw voor bemiddelde zelfstandig wonende senioren.
Een Friese vriendin in Heerenhage is een aantal jaar geleden overleden. Met zijn dochter van 77 in Limburg heeft hij geen contact meer. Zijn 64-jarige zoon uit Haren belt hem dagelijks.
Vorige week kwam loco-burgemeester Coby van der Laan bij hem op bezoek om hem te feliciteren met zijn 104de verjaardag. De lokale pers was erbij. De jarige deelde zijn zorgen, maar de gemeente kon weinig voor hem doen, zei de bestuurder. Wel is er meteen een meitinker van de gemeente op bezoek geweest.
Vieze onderbroek
Van de twaalf appartementen in de vleugel op de zesde etage waar Kuiper woont, zijn er negen leeg en kaal. Met het oog op het bezoek is het tweekamerflatje van Kuiper nog even opgefrist. Desalniettemin zitten er nog steeds remsporen aan de buitenkant van het toilet, slingert er een vieze onderbroek rond en zit het overhemd van meneer Kuiper onder de vlekken.
,,De zorg is gewoon minimaal, de medewerkers kunnen er ook niks aan doen”, vindt Rinsma. Ze begrijpt niet dat Kuiper nog heel lang 1050 euro per maand huur moest betalen en sinds kort 950 euro, waarvan 400 euro voor service.
Zij betaalde aanvankelijk 750 euro, en de laatste maanden zelfs nog maar 450 euro, omdat ze antikraak wonen. ,,Wij betaalden eerst ook servicekosten. Dat was voor de schoonmaak van de gang en de entree, het lappen van de ramen en het tuinonderhoud, al hebben we van ramen lappen niks gemerkt.”
,,Pieter Kuiper krijgt de service waarvoor hij betaalt”, verzekert directeur Désirée van Dijk-Attema van de Rendant Groep. ,,Voorheen was er 24 uur per dag een verzorgende in huis, die op alarm kon reageren. Bewoners waren verplicht calamiteitenzorg af te nemen. Die dienst is 1 juli gewijzigd en kan nu naar eigen behoefte worden afgenomen bij het thuiszorgwijkteam van De Friese Wouden. Dat scheelt 58 euro in de servicekosten. De keuken openhouden zou er voor zorgen dat de kosten voor bewoners fors zouden moeten stijgen.”
,,Kuiper kiest zelf voor een cateraar, hij is niet verplicht om bij een bepaalde cateraar af te nemen. Als een bewoner geen bestellijst inlevert, dan levert de leverancier wat beschikbaar is. De was kan elke doordeweekse dag worden aangeboden, en wordt dan uiterlijk de volgende dag verwerkt. De huishoudelijke hulp is sinds enkele jaren niet meer een verplicht afgenomen dienst. Bewoners kiezen zelf wat ze afnemen.”
,,Is de service minder dan die was? We zitten in een vervelende situatie. Behoud van het winkeltje konden we niet garanderen, maar als meneer Kuiper boodschappen wil, zorgen we dat die komen. De was kan nog steeds gedaan worden. Als hij koffie wil, krijgt hij die. Bij de entree staat altijd koffie, vaak met iets lekkers. Vaak zijn er medewerkers die kunnen helpen, voor een praatje zijn er medewerkers. Misschien nu even niet, het is vakantieperiode, dat maakt het even anders.”
,,Zouden wij dan minder servicekosten in rekening moeten brengen? Nee, meneer Kuiper krijgt de service waarvoor hij betaalt. Dat er minder mensen wonen is naar onze mening niet een kwestie van de verminderde service, maar van andere omstandigheden, zoals de oplopende leegstand. We hebben de personele bezetting moeten aanpassen aan het aantal bewoners. We kunnen ons goed voorstellen dat dit voor bewoners niet prettig is.”
,,Het is een situatie die we moeten overbruggen. We hebben er alle begrip voor dat meneer Kuiper de omstandigheden waar hij nu in verkeert niet fijn vindt. Zo oud worden valt niet mee. Misschien is deze situatie waarbij ouderen zo lang mogelijk zelfstandig moeten blijven wonen niet altijd de ideale situatie.”
De tientallen verhuisde bewoners van Heerenhage krijgen in december de voorgeschoten verhuisvergoeding (van bijna 5000 euro), waar ze wettelijk recht op hebben. Dat is in elk geval de intentie van de Rendant Groep, laat directeur Van Dijk-Attema weten.
Ze zegt wel afhankelijk te zijn van andere partijen. De Rendant Groep maakte in januari bekend dat de gebouwen van Heerenhage in februari 2018 worden gesloopt en vervangen door nieuwbouw.
Het aantal appartementen gaat in verband met een veranderende behoefte terug van 230 naar 130. Daarnaast komen er woningen voor particulieren.
Een soortgelijk plan ligt er voor Aldlânstate in Leeuwarden, ook van de Rendant Groep. ,,Nieuw Heerenhage en Nieuw Aldlânstate worden eigendom van een belegger, een deel van de kavels is voor woningbouw. Pas als de grond verkocht is aan een ontwikkelende bouwer en de vergunningen verstrekt zijn, kunnen we de kosten betalen. We hebben zelf geen vermogen.”
Loco-burgemeester Coby van der Laan luistert aandachtig naar het levensverhaal van Pieter Kuiper. Foto: Max van Gelder
HEERENVEEN – ,,Ja, ik heb best wel een bijzonder leven gehad, als ik er zo op terugkijk.’’ Pieter Kuiper werd de afgelopen week 104 jaar en is daarmee de oudste mannelijke inwoner van Heerenveen.
Hij verliest het echter van de dames, want daarvan telt Heerenveen er maar liefst twee in de leeftijd van 106 jaar.
Kuiper woont op dit moment in een appartement in serviceflat Heerenhage. Een gebouw dat op de nominatie staat om te worden gesloopt en daarom moet Kuiper binnenkort verhuizen. ,,Nee, wat dat is het geen lolletje om oud te worden,’’ zegt Kuiper. ,,Moet ik op mijn leeftijd ook nog een keer verhuizen. Dat is me niks.’’
De Heerenvener is overigens nog opmerkelijk bij de tijd. Zijn geest is nog helder en hij kan met verve vertellen over zijn leven. Een leven waarin hij altijd gefascineerd is geweest door techniek. Kuiper deed zelfs een bijzondere uitvinding: hij ontwierp een automatische injectiespuit. Dat was in de Tweede Wereldoorlog. ,,Ik ontwierp dat ding in opdracht van een hoogleraar,’’ herinnert hij zich. ,,Hij is echter nooit in gebruik genomen omdat het in mijn ontwerp niet mogelijk was de hoeveelheid insuline te controleren.’’
Kuiper werd in 1913 geboren en groeide op in Amsterdam waar hij toenmalige ambachtsschool volgde. ,,Ik was een goede leerling en aan het eind van mijn schoolperiode kwamen er mensen van Philips langs op zoek naar personeel. Ze vroegen naar de beste leerlingen en boden die een baan aan. Ja, zo ging dat toen nog. Ik was een van de gelukkigen en kon dus na mijn schooltijd meteen aan de slag.’’ Kuiper werd instrumentmaker. Later kwam hij in dienst van de ,Nederlandsche Apparatenfabriek’ Nedap. In de Tweede Wereldoorlog werd hij tewerkgesteld in Delft, waar hij in het gebouw van Vrije Universiteit dwangarbeid moest verrichten.
Na de oorlog had Kuiper een keur aan banen. Zo was hij onder andere badmeester en werkte hij tot zijn pensionering onder andere bij de KLM en de toenmalige PTT. Hij en zijn echtgenote kregen twee kinderen, zoon Pieter en dochter Hilda. Zijn vrouw overleed in 1999.
Storm aan reacties op verhaal van 104-jarige bewoner in lege serviceflat
Het verhaal van Pieter Kuiper, de 104-jarige bewoner die vrijwel alleen in een lege serviceflat in Heerenveen is achtergebleven, heeft een storm aan reacties opgeleverd.
Pieter Kuiper (104) woont in de serviceflat Heerenhage in Heerenveen, maar die staat op de planning voor de sloop. Hij woont alleen op de zesde etage en heeft al maanden geen fatsoenlijke warme maaltijd gehad.
Zijn verhaal heeft op Facebook talloze reacties losgemaakt. Velen zijn verontwaardigd hoe het kan dat Kuiper alleen achterblijft in de flat. Veel mensen gaven aan een bezoekje te willen brengen aan de 104-jarige bewoner. Ook zijn er mensen die hebben aangeboden Kuipers een warme maaltijd te willen brengen.
Kuiper heeft naar aanleiding van zijn verhaal al bezoek gehad van een aantal mensen, zo is te lezen in een reactie van Dione Heida.
,,Toen wij daar waren kwamen er nog 3 mensen langs met lekkere dingen en meneer begon helemaal te stralen, het doet hem goed dat er zoveel mensen zijn die het beste met hem voor hebben. Wel was het wat te druk voor hem dat de mensen er tegelijk waren… Mocht u interesse hebben om bij meneer langs te willen, zou hij erg leuk vinden, of kun je zelfs een beetje extra voor hem koken, meneer houd voornamelijk van de hollandse pot, stuur mij dan even een persoonlijk bericht.”
Een week nadat het schrijnende verhaal over zijn vader in de krant stond, meldt zoon Pieter Kuiper dat hij in de stad Groningen een kleinschalige accommodatie heeft gevonden. ,,Gelukkig maar’’, zegt junior. De serviceflat in Heerenveen is grotendeels verlaten, nadat eigenaar Rendant Groep bekendmaakte dat het pand volgend jaar februari wordt gesloopt om plaats te maken voor kleinschaliger nieuwbouw.
Het portret van de eenzame hoogbejaarde bewoner maakte veel reacties los. ,,Mijn vader heeft de afgelopen week meer bezoek gehad. Dat deed hem goed. Maar het is fijn dat hij Heerenhage volgende week kan verlaten.’’
Doofpot WMO Leudal 