Het kind van de rekening: Wat kun je met 12 l water?
Water and air bubbles over white background with space for text
Wat zou u als alleenstaande moeder doen met een rantsoen van 12 liter water? Babybadje vullen en flesvoeding aanmaken? Kind douchen? Vergeet het maar, dat kost al gauw 50 liter. Het toilet doorspoelen? Na twee keer heb je dan niets meer over om thee te zetten, een pan rijst te koken of een bonte was te draaien. Jammer, maar helaas… En nee, we hebben het niet over waterschaarste vanwege de aanhoudende droogte of de klimaatverandering. We hebben het over het dilemma dat mensen staat te wachten als hun water wordt afgesloten omdat ze hun rekening niet hebben betaald.
Pal voor dat moment krijgen ze een waterzak van minimaal 12 liter per persoon in het huishouden uitgereikt. Dat is althans de strekking van een regeling die de overheid heeft voorgesteld om te voldoen aan internationale verdragen die het recht op toegang tot schoon drinkwater beter beschermen. De huidige regeling voldoet niet aan deze internationale maatstaven: want geloof het of niet, maar anno 2017 kunnen mensen in Nederland wel degelijk worden afgesloten van water.
Het is een typisch voorbeeld van “old-school-denken” over het tegengaan van schulden. Vriend en vijand zijn er inmiddels van overtuigd dat straffen averechts werkt. Van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid tot de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) ziet men in dat door beboeten mensen met schulden alleen maar dieper in de ellende komen. Deze ouderwetse aanpak gaat er immers van uit dat deze mensen uit onwil niet betalen, terwijl het gaat om onvermogen. Of zoals de WRR zegt: gebrek aan doe-capaciteit.
De waterzak is dan niet meer dan een doekje voor het bloeden. Alsof je mensen bij een dreigende energieafsluiting een setje batterijen meegeeft. Of bij een huisuitzetting een kartonnen doos.
Waar het werkelijk om gaat is dit: hoe kan het dat we in Nederland niet kunnen voorkomen dat mensen de rekening voor hun eerste levensbehoeften niet meer kunnen voldoen? Hoe komt het dat het niet lukt om signalen van chronische geldstress eerder op te vangen en er tijdig adequaat op te reageren?
Afsluiting is middeleeuws. Zeker minderjarige kinderen moeten er tegen worden beschermd. Zij hebben geen invloed op betaling van de waterrekening en vooral kleine kinderen lopen een groot gezondheidsrisico.
Wat dan wel? Meer inzetten op vroegtijdige schuldhulpverlening en vroeg-er-op-af-projecten. Maar ook als die geen soelaas bieden, mag afsluiting van water niet de volgende stap zijn. Het waterbedrijf moet eerst al het nodige proberen om de vordering op de consument te verhalen. Bij mensen met een bijstandsuitkering kan dat door inhouding op de uitkering. Bij anderen moet het waterbedrijf een deurwaarder inschakelen om met een vonnis loonbeslag te leggen. En in al die gevallen: help die mensen ook. Blijkbaar kunnen ze zichzelf onvoldoende redden.
Volgens de huidige regeling geldt een afsluitverbod alleen voor de zogenaamde kwetsbare consument. Dat is iemand die een verklaring kan overleggen van een arts (niet de behandelend arts) waarin staat dat afsluiting tot ernstige gezondheidsrisico’s leidt. Alsof er ook mensen zijn voor wie het afsluiten van het drinkwater géén gezondheidsrisico’s zou hebben.
Niet afsluiten, maar oplossen.
André Moerman
Meer informatie
– Reactie LOSR / Sociaal Werk Nederland op de internetconsultatie over de waterzak
– Internetconsultatie “Wijziging Regeling afsluitbeleid drinkwater kleinverbruikers’’
– Achtergrondinfo afsluiting water
Doofpot WMO Leudal 