Het is definitief: Akkoord over hoger loon hulp bij het huishouden

Het akkoord moet een einde maken aan de ‘race-to-the-bottom’ bij de lonen in de huishoudelijke verzorging (HV). Werknemers in deze sector hebben de afgelopen jaren te maken gehad met een daling van hun loon van soms wel 25 procent. Dit had te maken met de aanbestedingen in de Wmo, waarbij gemeenten de hulp bij het huishouden (HbH) dikwijls onder de kostprijs aanboden. Dit leidde tot daling van de lonen, massale ontslagen en thuiszorgorganisaties die failliet gingen.

AMvB ‘Reële kostprijs’

In december 2015 sloten vakbonden, werkgevers en staatssecretaris Martin van Rijn van VWS al een akkoord om hieraan een einde te maken. Er zou een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) komen die een fatsoenlijk loon in de huishoudelijke verzorging zou regelen. Pas dit voorjaar was deze AMvB ‘Reële prijs’ klaar. Deze verplicht gemeenten om reële en kostprijsdekkende tarieven af te spreken, gebaseerd op de lonen in de cao. Op 1 juni 2017 trad deze AMvB in werking.

Loondumping huishoudelijke hulp

Maar werkgevers waren niet tevreden met de AMvB. Deze geeft gemeenten de vrijheid om zelf de kostprijs te blijven bepalen voor de huishoudelijke verzorging. De werkgevers vinden dat ze daarbij een te groot financieel risico lopen. Als gemeenten nog steeds een te lage kostprijs zouden hanteren, zou het voor hen niet mogelijk zijn om een hoger loon te betalen. Na weken onderhandelen hebben de vakbonden FNV en CNV en de werkgeversorganisaties ActiZ en BTN al op 17 juli een akkoord ondertekend over de nieuwe HbH-loonschaal, maar ze treden daar nu pas mee naar buiten. De nieuwe loonschaal geldt met terugwerkende kracht vanaf 1 juni 2017, toen de AMvB inging. ‘Dit akkoord maakt een einde aan de loondumping in de huishoudelijke hulp’, zegt John van Mullem, campagneleider van de FNV. ‘Deze mensen verdienden al weinig. Die achteruitgang betekende dat ze serieuze problemen kregen met het betalen van hun hypotheek of de onkosten van studerende kinderen. Hier hebben we jaren voor gestreden. Het loon komt zo weer op het oude niveau.’

Extra loon in 2018

Werknemers gaan in vijf treden van een uurloon van circa 10,50 euro naar bijna 13 euro. Ze profiteren daar echter pas op zijn vroegst in 2018 van. De nieuwe loonschaal geldt alleen voor nieuwe aanbestedingen die na 1 juni 2017 zijn aangekondigd. Momenteel zijn 123 gemeenten bezig met een nieuwe ronde aanbestedingen voor de Wmo in 2018. Werknemers die in andere gemeenten werken, zullen langer moeten wachten. Rotterdam heeft bijvoorbeeld de oude Wmo-aanbesteding onlangs verlengd. Voor zulke gevallen geldt de nieuwe loonschaal in principe nog niet. ‘De gemeente Rotterdam heeft aangegeven rekening te houden met de AMvB. Dus we gaan binnenkort met ze praten’, zegt Van Mullem.

Gemeenten aanspreken op lage Wmo-tarieven

De vakbonden, werkgevers en VWS hebben ook afspraken gemaakt over de manier waarop het akkoord in de praktijk wordt uitgevoerd. Er komt per 1 september een monitoringssysteem dat de cao-partijen, de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en VWS inzicht moet geven in de prijzen die gemeenten stellen. Als een gemeente geen reële kostprijs vraagt, zullen de partijen samen optrekken om deze gemeente daarop aan te spreken en zich te houden aan de AMvB. VWS kan eventueel een aanwijzing geven aan gemeenten. Daarnaast staat het partijen vrij om naar de rechter te stappen. Uiterlijk februari 2018 zal een eerste evaluatie plaatsvinden. De VNG liet onlangs weten dat ze transparantie verwacht van zorgaanbieders over kostprijzen.

Extra geld voor zorg in gemeenten?

‘De rijksoverheid moet over de brug komen’, vindt aanbestedingsexpert Tim Robbe, die circa honderd gemeenten adviseert over de Wmo. ‘Door de forse bezuinigingen van de landelijke overheid is het voor gemeenten erg moeilijk om kostendekkende tarieven te bieden. Ik ben voorstander van fatsoenlijke lonen, maar dan moet de rijksoverheid dat wel mogelijk maken. Boter bij de vis.’ Gezondheidseconoom Wim Groot verwacht dat de rijksoverheid over de brug zal komen, met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen begin 2018, verklaarde hij gisteren tegenover Zorgvisie. Zorg zal daarin naar verwachting een grote rol spelen en een kwart van de gemeenten verwacht een tekort op het sociaal domein.

Cao VVT algemeen verbindend

Verder heeft de FNV toegezegd geen bedenkingen en bezwaren in te dienen tegen de algemeen verbindend verklaring van de cao VVT. Dat zou alleen maar voor verdere vertraging van de uitvoering  van de cao zorgen. De FNV had grote bezwaren tegen de cao VVT van oktober 2016 en heeft die aanvankelijk niet ondertekend.

Cao’s in de zorg
Lees nieuws en achtergronden over cao’s in de zorg. Dat zijn de cao VVT, cao Ziekenhuizen, cao Ggz en cao Gehandicaptenzorg. Deze cao’s in de zorg zijn de grootste van Nederland. Tijdens cao-onderhandelingen discussiëren werkgevers en werknemers over o.a. de flexibilisering van de arbeidsmarkt, onregelmatig werk en ziekteverzuim.   >> Bekijk het dossier