Vlak bij mijn huis is een ingewikkeld verkeerspunt. Twee tramlijnen met haltes net voor en na dat verkeerspunt kruisen er elkaar op een veel gebruikte weg, die wel losliggende fietspaden heeft, maar waar ook vier andere, allerminst rustige straten op uitkomen. Op een van de hoeken is een kleine, maar vooral aan het eind van de middag druk bezochte supermarkt waar jonge mensen na het werk vlugvlug nog wat te eten halen en dan weer op hun fiets springen of de straat oversteken. Ga er tussen half zes en half zeven tien minuten staan kijken en het duizelt je van het gekrioel.
Toch is het enige ongeluk dat ik me herinner dat van twee trams die op elkaar reden. Bizar dat juist dat gebeurde, want het zijn alleen de trams die met een belletje en een rood knipperlicht worden aangekondigd. Verder zijn er geen stoplichten. Iedereen moet opletten en de basale verkeersregels in acht nemen. Regels die in de praktijk hebben bewezen echt te werken.
Dat laatste voeg ik eraan toe nadat ik een filmpje heb gezien op de website van de VvAA, een al negentig jaar bestaande ledenorganisatie en dienstverlener in de gezondheidszorg. Ooit stonden die twee A’s voor Artsen en Automobilisten, maar nu wordt alleen nog de afkorting gebruikt. De VvAA is de regeldruk in de gezondheidszorg meer dan zat en heeft een denktank in het leven geroepen met de naam (Ont)regel de Zorg.
In het filmpje wordt in een gesprek met minister van Volksgezondheid Edith Schippers (vvd) door een huisarts voorgesteld om alle regels in de zorg te schrappen, behalve de regels waarvan bewezen is dat ze werken. Weet u wat het antwoord is van de minister? ‘Gooi alles het raam uit.’ Dat is geen cynisme, ze meent het.
Een politicus die oproept tot anarchie? Daar lijkt het op. Maar het is minder vreemd dan het lijkt, ook al geeft Schippers hiermee ruiterlijk toe dat ze er in haar bijna zeven jaar durende ministerschap niet in is geslaagd de regeldruk in de gezondheidszorg te verminderen. De regels komen namelijk niet alleen vanuit Den Haag, maar worden ook opgelegd door zorgverzekeraars, ziekenhuizen en andere zorgaanbieders, door beroepsverenigingen en door toezichthouders. Volgens het ministerie van Volksgezondheid zou Den Haag slechts voor tien procent van de regels verantwoordelijk zijn. Een Schrapwet zoals sgp-fractievoorzitter Kees van der Staaij eens heeft voorgesteld die alleen de overheidsregels schrapt, zou daarom geen oplossing zijn.
Over hoe die stapeling van regels uitpakt voor de patiënt in de langdurige zorg stond recent nog een artikel in De Groene: voldoe je niet aan een van de punten op de afvinklijst, dan krijg je geen zorg. In NRC Handelsblad van afgelopen weekend werd de absurditeit die de regels in de operatiekamer tot gevolg hebben voor de artsen uit de doeken gedaan. Verlaat een chirurg even de operatiekamer? Dan moet de arts bij herintrede weer de hele checklist afwerken opdat zij niet bij de verkeerde patiënt het verkeerde been afzet. Je zou er inderdaad gek van worden.
Waarom zijn er zoveel regels? Misschien heb je er voor de oplossing iets aan als de oorzaak is achterhaald, tenslotte is dat in de geneeskunde een basisregel, een die nog werkt ook.
In het filmpje op de site van de VvAA opperen de huisartsen een aantal mogelijkheden. De eerste die de revue passeert is de marktwerking. Die zou wantrouwen genereren en dat genereert dan weer regels. Maar Schippers verwerpt die suggestie meteen. Stel je ook eens voor dat ze hierop volmondig ja zou hebben gezegd, dan zou ze haar eigen streven naar meer marktwerking in de zorg als de oorzaak van de regeldruk hebben aangewezen.
Ik hoop dat de denktank, gevuld met jonge, hoogopgeleide mensen die nog een blik van buitenaf hebben, verder kijkt dan de snelle reactie van de minister: ‘Bij de huisartsen is er geen marktwerking.’ Schippers pleit zelf voor die onbevangen blik. Een vraag aan haar van buitenaf: zou de marktwerking in de wereld van de zorgverzekeraars invloed kunnen hebben op de regeldruk bij huisartsen?
Een andere oorzaak is volgens een van de huisartsen die met Schippers in gesprek is de hang naar transparantie. Artsen moeten als gevolg daarvan alles meten en opschrijven. Maar durf eens te zeggen dat je niet voor transparantie bent, dat klinkt al gauw alsof je iets wilt verdonkeremanen. Het antwoord van Schippers is dat de patiënt niet meer is zoals veertig jaar geleden. Dat klopt, de patiënt is mondiger, maar het is geen vorm van antwoord op de suggestie van de arts.
De derde mogelijke oorzaak die passeert in het VvAA-filmpje is de ‘defensieve’ geneeskunde die opgang doet: uit angst voor beschuldigingen en rechtszaken zijn er meer regels en protocollen opgesteld. De arts heeft het volgens mij dan over de zorgverzekeraars en ziekenhuizen, maar nu geeft Schippers de politiek de schuld. Het klopt dat politici misstanden gebruiken om misbaar te maken en nieuwe regels te eisen. Maar als inderdaad slechts tien procent van de regels van het ministerie komt, is te hopen dat de denktank doorziet dat om aandacht smekende politici niet de enige oorzaak zijn.
Toen ik net de eerste alinea had getikt, hoorde ik een gierende rem, gevolgd door een harde klap. Een kruispunt verderop, wel uitgerust met aparte stoplichten voor voetgangers, fietsers, auto’s en trams is een glanzende bmw tegen een tram geknald.
Doofpot WMO Leudal 