Niet alleen zorgverzekeraar belegt in dure pillendraaiers. De overheid ook.

Ook overheid belegt in Big Farma

Bron: DasKapital | 8 april 2018 | @Logger & Weijnen

Zorgverzekeraars jagen ons op torenhoge zorgkosten door miljoenen euro’s te beleggen in pillendraaiers die extreem hoge prijzen vragen voor hun medicijnen. En dat is pervers, kopte de Volkskrant deze week. Zorgverzekeraars hebben als belangrijkste doel de zorgkosten zo laag mogelijk houden.

Maar door te beleggen in dit soort medicijnfabrikanten gaat dat mis, zegt Toine Pieters, hoogleraar geschiedenis van de farmacie. Want als aandeelhouders hebben verzekeraars er belang bij de prijzen zo hoog mogelijk te houden.

Dat levert extra beleggingswinsten op. Menzis sputtert tegen en zegt te beleggen om invloed te kunnen uitoefenen op de farmaceuten. Dat gelooft natuurlijk niemand. Menzis heeft voor een schamele €1,2 miljoen aandelen in Biogen – specialist in absurd hoog geprijsde pillen. Dat is veel te weinig om ook maar enige invloed uit te oefenen bij een bedrijf dat jaarlijks een omzet van €12 miljard draait.

De tweede reden die zorgverzekeraars voor hun beleggingszin opgeven is geloofwaardiger: Biogen is gewoon een prima investering. Er worden flinke beleggingswinsten op geboekt en dat zie je terug in een lagere zorgpremie. Nu uitstappen – zoals VGZ na de kritiek deed – is juist verspilling van premiegeld.

Daar lijken de verzekeraars een punt te hebben. Analisten adviseren over Biogen unaniem: houden of kopen. Enfin, waar het op neerkomt: ze kunnen in de Volkskrant moord en brand schreeuwen over dubieuze beleggingen in prijzige pillendraaiers, maar zorgverzekeraars gaan niet over de prijzen van medicijnen. Althans, niet over de prijzen van nieuwe medicijnen, want daar zitten patenten op, en dan werkt marktwerking niet. Door het monopolie bepaalt de aanbiedende partij de prijs en niet de vragende partij.

Winstgevend

Die patenten zijn volgens de farmaceuten nodig om de hoge ontwikkelingskosten terug te verdienen. Of die ontwikkelingskosten ook echt zo hoog zijn als beweerd, is niet bekend, want daar geven de farmareuzen, hoe handig, geen transparantie over. Het lijkt er in ieder geval niet op. De farmaceutische industrie behoort al jaren tot de top drie winstgevendste sectoren, met een gemiddeld rendement boven de 20% (Forbes 2015).

Biogen boekte vorig jaar een winst van 3,7 miljard euro, wat neerkomt op 38% van de omzet. Dat kan best wel wat minder, zou je zeggen. Dat vindt ook onze minister voor Medische Zorg (en Sport) Bruno Bruins. Bruins wil daar iets aan doen en overweegt dwanglicenties in te voeren, om zo de duurste medicijnen goedkoper te maken. En net als alle vorige ministers die dit plan hadden krijgt Bruins een bak kritiek uit de sector over zich heen: het ligt allemaal veel ingewikkelder dan dat lekengepreek van minister en consorten.

De risico’s bij het investeren in ontwikkeling van medicijnen zijn groot en daar moeten hoge rendementen tegenover staan. Wanneer die patenten eraan gaan, zal geen investeerder zijn goeie geld nog in de ontwikkeling van medicijnen stoppen, zeggen de farmaceuten. Bruins ziet dat investeringsprobleem ook en wil nu toch met de zorgverzekeraars gaan praten. Hij benadrukt dat er voor verzekeraars een code is opgesteld over verantwoord beleggen. “Zij dienen zich hieraan te houden. Ik ga in gesprek met zorgverzekeraars over de vraag hoe zij hun rol benutten als aandeelhouder om te pleiten voor maatschappelijk verantwoorde prijzen.”

Bank van Brabant

Maar voordat Bruins naar de zorgverzekeraars afreist, moet hij misschien eerst eens met een handboek verantwoord beleggen bij zijn eigen mede-overheden op bezoek. Neem een Bert Pauli, gedeputeerde economie en internationalisering van de provincie Noord-Brabant. Deze voormalige vleeshandelaar zit sinds de verkoop van Essent als gedeputeerde op een pot van een paar miljard en is sindsdien zo’n beetje de baas van Brabant.

Wil je in Brabant iets voor elkaar krijgen, dan moet je langs Pauli, zeg maar. Onder Pauli heeft de provincie zich ontwikkeld van saaie bestuurslaag tot een blitse investeringsbank. Dat investeren gaat via de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM), waar het ministerie van Economische Zaken ook weer aandeelhouder van is. Op de meeste projecten draait deze regionale nutsbank verlies, maar juist investeren in de ontwikkeling van medicijnen brengt rendement in het provinciale laatje.

Dat ontdekte Pauli twee jaar terug toen Acerta Pharma, waar de provincie in had geïnvesteerd, voor miljarden werd verkocht aan de Brits-Zweedse medicijnengigant AstraZeneca. Waarom verkocht de BOM haar aandelen aan de hoogste bieder? Dat is geheim, liet de BOM weten. Zijn er afspraken gemaakt over de medicijnprijs?

De BOM wil er niets over kwijt wegens ‘strikt geheim’. In het provinciehuis maakte men zich er niet al te druk over. De overname leverde de provincie (en het ministerie) tientallen miljoenen op. In één klap werden de verliezen van voorgaande jaren teniet gedaan. Ze jubelen er in het provinciehuis nu nog over. Met dank aan dezelfde patenten waar ook zorgverzekeraars hun fraaie rendementen mee behalen. Want reken maar dat Acerta z’n nieuwe leukemiemedicijn voor de hoofdprijs gaat verkopen.

List en bedrog

En zo betalen we als burger mee aan de riante winsten in Big Farmaland. Eerst via de energierekening, en straks via de zorgpremie. En natuurlijk via publiek bekostigd wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten. Dan lijkt het er ook nog op dat de BOM in zee is gegaan met de firma list en bedrog.

Allereerst betaalt AstraZeneca zelf geen belasting. In de zomer van dit jaar kwam naar buiten dat een medewerker van Acerta in de Verenigde Staten geknoeid heeft met onderzoeksresultaten. En vorige week onthulde The Times dat AstraZeneca €17,9 miljoen heeft overgemaakt naar professionals en organisaties uit de gezondheidssector. De European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations heeft dat soort ‘sponsorgeld’ verboden vanwege het gevaar dat artsen, hoogleraren en andere gezondheidsdeskundigen dan weleens de neiging zouden kunnen krijgen net effe wat positiever over de pilletjes van de gulle sponsor te schrijven. Je moet wat om je winsten op peil te houden.

Lees meer reaguursel op DasKapital